- New Vietnamese Bible 2014
Giáo Huấn
GIÁO HUẤN
Giáo Huấn
Giáo
GIÁO HUẤN
Giới Thiệu
Sách Giáo Huấn ghi lại những tư tưởng của một triết gia, người suy tư sâu xa về đời sống ngắn ngủi và đầy mâu thuẫn; một đời sống bí hiểm đầy những bất công, bực bội và ông kết luận rằng: “thật khó hiểu”. Con người cũng không thể hiểu nổi các đường lối của Đức Chúa Trời, Đấng kiểm soát số phận loài người. Dù vậy, trước giả khuyên loài người nên cố gắng làm việc, tận hưởng những ân huệ Đức Chúa Trời ban cho chừng nào họ còn sống.
Một số tư tưởng trong sách có vẻ tiêu cực và đôi khi buồn thảm. Nhưng việc sách này là một phần của Kinh Thánh cho thấy niềm tin theo Kinh Thánh là một quan niệm rộng lớn đủ để chứa cả những tư tưởng bi quan lẫn nghi ngờ. Nhiều người đã được an ủi nhiều khi thấy hình ảnh của chính mình trong sách Giáo Huấn và họ cũng khám phá ra rằng Kinh Thánh ghi chép những điều bi quan này cũng chính là Kinh Thánh mô tả niềm hy vọng nơi Đức Chúa Trời và đem lại ý nghĩa sâu xa cho cuộc sống.
Bố Cục
1. Đời sống có mục đích không? 1:1–2:26
2. Những lời phản ánh cuộc sống 3:1–11:8
3. Lời khuyên kết thúc 11:9–12:8
4. Kết luận 12:9-14
Nhập Đề
Lời của Người Truyền Đạo,1:1 Nt: Cô-hê-lết con vua Đa-vít, ngự tại Giê-ru-sa-lem.
Người Truyền Đạo nói:
Vô nghĩa, vô nghĩa, hư ảo! Hư ảo, vô nghĩa, vô nghĩa!
Trí người không thể nào hiểu nổi mọi việc xảy ra trên đời!
Câu Hỏi Chủ Đề
Mọi công lao khó nhọc con người làm trên cõi đời này
Có ích lợi gì lâu bền cho đời người?
Vạn Vật Xoay Vần Theo Chu Kỳ
Thế hệ này qua, thế hệ khác đến,
Trong khi trời đất vẫn còn đó.
Mặt trời mọc, mặt trời lặn,
Rồi hối hả quay về nơi nó mọc.
Gió thổi hướng nam,
Chuyển sang hướng bắc,
Gió xoay đi, xoay lại,
Đổi hướng xoay chiều theo luồng gió thổi.
Mọi sông ngòi đều đổ ra biển,
Nhưng biển chẳng hề đầy.
Nước trở về nguồn,
Nơi đó sông ngòi lại tiếp tục chảy ra.
Mọi vật không ngừng xoay vần;
Môi miệng người nói mãi vẫn có điều để nói;
Mắt nhìn mãi vẫn không thỏa;
Tai nghe mãi vẫn không chán.
Điều gì đã có sẽ còn tiếp tục có,
Điều gì Đức Chúa Trời đã làm, Ngài vẫn tiếp tục làm.
Chẳng có gì mới trên cõi đời này.
Nếu có điều gì khiến người ta nói:
“Xem kìa, một điều mới!”
Thì chính điều ấy đã có rồi, có từ ngàn xưa,
Trước thời chúng ta.
Không ai tưởng nhớ những thế hệ đã qua;
Những thế hệ mai sau cũng vậy,
Những người đến sau họ
Cũng chẳng tưởng nhớ đến họ.
Kinh Nghiệm Của Người Truyền Đạo
Tôi là Người Truyền Đạo, tôi đã từng làm vua Y-sơ-ra-ên tại Giê-ru-sa-lem. Tôi quyết tâm noi theo nguyên tắc khôn ngoan của các bậc hiền triết,1:13 Nt: dùng sự khôn ngoan nghiên cứu và khảo sát tường tận mọi việc xảy ra trên cõi đời này. Đó là một công việc khó khăn Đức Chúa Trời ban cho loài người. Sau khi quan sát mọi việc xảy ra trên đời, tôi nhận thấy trí người không thể nào hiểu nổi, như không ai có thể điều khiển ngọn gió thổi theo chiều mình muốn.
Vật chi cong vẹo không thể uốn cho thẳng,
Vật chi thiếu hụt không thể đếm cho đủ.
Tôi tự nhủ: “Này, tôi đã thu thập được nhiều kinh nghiệm và hiểu rõ thế nào là khôn ngoan và tri thức. Tôi được khôn ngoan trội hơn mọi vua cai trị Giê-ru-sa-lem trước tôi.” Tôi quyết tâm tìm hiểu sự khôn ngoan và tri thức, điên rồ và khờ dại. Tôi khám phá rằng công việc tìm hiểu này cũng khó như điều khiển chiều gió.
Càng thêm khôn ngoan càng lắm ưu phiền,
Càng thêm tri thức, càng nhiều khổ tâm.
Suy Tư Về Thú Vui
Tôi tự nhủ: “Tôi hãy nếm trải những điều gì mang lại niềm vui trên cõi đời này, xem thử những điều ấy có chi tốt không.” Nhưng tôi khám phá rằng loài người cũng không thỏa mãn với những điều vui thú ấy. Tôi nhận thấy rằng đời sống hời hợt2:2 Nt: cười giỡn là điên rồ, còn việc đeo đuổi thú vui cũng chẳng được gì. Tôi suy tư trong lòng; tôi thử dùng rượu cho đến mức say, để tìm hiểu xem đó có phải là điều tốt cho loài người làm theo trong những chuỗi ngày họ sống trên đất.2:3 Nt: số những ngày trong đời sống
Tôi thực hiện những công trình vĩ đại. Tôi xây dựng những lâu đài, vun trồng những vườn nho. Tôi lập cho mình những vườn hoa và vườn cây đủ mọi loại cây ăn trái. Tôi đào cho mình những hồ chứa nước để tưới rừng cây rậm rạp. Tôi mua nhiều tôi trai, tớ gái, cũng có nhiều tôi trai tớ gái sinh trưởng trong nhà. Tôi lại có nhiều bầy súc vật, bò và chiên dê, nhiều hơn tất cả những vì vua sống trước tôi tại Giê-ru-sa-lem. Tôi thâu chứa bạc vàng; châu báu các vua chúa triều cống.2:8 Nt: các tỉnh Tôi chiêu mộ nhiều nam nữ ca sĩ; còn nói về lạc thú của đàn ông,2:8 Nt: loài người tôi có biết bao nhiêu cung phi hầu hạ. Vậy tôi trở nên sang trọng vượt trội hơn mọi vì vua sống trước tôi tại Giê-ru-sa-lem; và sự khôn ngoan vẫn ở cùng tôi.
Tôi chẳng bỏ qua bất cứ điều gì mắt tôi ưa thích.
Tôi chẳng từ khước một thú vui nào.
Thật tôi vui thỏa trong mọi công lao khó nhọc của mình,
Và niềm vui thỏa này là phần thưởng cho mọi công lao của tôi.
Thế nhưng, khi ngẫm nghĩ lại mọi công trình tay mình thực hiện,
Với bao công sức đổ dồn vào,
Tôi nhận thấy mọi sự đều vô nghĩa, hư ảo, không thể nào hiểu nổi, như đuổi theo luồng gió.
Con người không tìm được lợi ích gì lâu bền trên cõi đời này.
Suy Tư Về Sự Khôn Ngoan Và Điên Dại
Tôi ngẫm nghĩ về sự khôn ngoan,
Thật điên rồ, và ngu dại.
Người kế vị ngôi vua có thể làm gì được?
Thật ra, chỉ noi theo những gì các vua trước đã làm.
Tôi nhận thấy rằng khôn ngoan có ích hơn khờ dại,
Cũng như ánh sáng có lợi hơn tối tăm.
Người khôn sáng nhìn thấy hướng mình đi,2:14 Nt: Người khôn sáng có đôi mắt trên đầu
Còn kẻ khờ dại dò dẫm trong đêm tối.
Tuy nhiên tôi cũng biết
Rồi cả hai đều cùng chung một số phận.
Tôi tự nhủ:
“Số phận kẻ dại cũng là số phận của tôi.
Vậy thì khôn ngoan vượt trội như tôi được lợi ích gì?”
Tôi tự đáp:
“Đây cũng là vô nghĩa, hư ảo.”
Thật vậy, không ai nhớ mãi người khôn hoặc kẻ dại,
Vì chúng ta biết trong những ngày tới, người khôn kẻ dại đều sẽ bị lãng quên.
Than ôi! Người khôn kẻ dại rồi cũng phải chết như nhau!
Suy Tư Về Công Lao Khó Nhọc Của Loài Người
Vậy, tôi hầu như chán ghét cuộc sống, vì mọi việc xảy ra trên đời đều làm cho tôi khổ tâm. Mọi sự đều vô nghĩa, như đuổi theo luồng gió. Tôi cũng hầu như chán ghét mọi công trình tôi lao nhọc tạo ra trên đời vì rồi phải để lại tất cả cho kẻ đến sau. Nào ai biết được người thừa kế khôn hay dại? Dù sao đi nữa, người vẫn cai quản mọi công trình tôi tạo nên nhờ khôn ngoan và lao khổ của tôi. Đây cũng là một điều hư ảo. Ngẫm nghĩ lại, tôi chán ngán mọi công trình tôi lao khổ tạo ra trên đời này. Có người đem khôn ngoan, tri thức, và tài năng ra tạo dựng cơ nghiệp, rồi để lại gia tài mình cho một người khỏi phải lao nhọc gì cả. Đây cũng là một điều vô nghĩa, một điều đại ác. Vậy có ích gì cho con người lao lực, lao tâm khổ nhọc trên đời này? Suốt ngày, người gặp chuyện khổ tâm, công việc người làm đầy ưu phiền; ngay cả ban đêm, tâm trí người cũng chẳng được nghỉ ngơi. Đây cũng là một điều hư ảo.
Lời Khuyên
Tốt nhất cho loài người là: ăn, uống, và vui thỏa trong công việc mình làm. Tôi nhận thấy đó là sự ban cho của Đức Chúa Trời2:24 Nt: chính là từ bàn tay của Đức Chúa Trời Thật vậy, nếu Đức Chúa Trời không ban cho,2:25 Nt: ngoài tôi/ta ra; theo LXX và Syr: ngoài Ngài ra ai có thể ăn uống, sống an vui trên đời? Vì Đức Chúa Trời ban sự khôn ngoan, tri thức, và niềm vui cho người nào đẹp lòng Ngài. Nhưng Ngài giao cho tội nhân công việc nhọc nhằn thu góp của cải để rồi ban lại cho người nào đẹp lòng Ngài. Đây cũng là một điều vô nghĩa, như đuổi theo luồng gió.
Đức Chúa Trời Ấn Định Thời Kỳ Cho Mọi Sự
Mọi sự đều xảy ra theo thời điểm,
Mọi việc trên đời đều có định kỳ:
Có kỳ sinh, có kỳ tử;
Có kỳ gieo trồng, có kỳ gặt hái;
Có kỳ giết hại, có kỳ cứu chữa;
Có kỳ đập phá, có kỳ xây dựng;
Có kỳ than khóc, có kỳ vui cười;
Có kỳ tang chế, có kỳ ca múa;
Có kỳ ném đá, có kỳ thu lượm đá;
Có kỳ ôm ấp, có kỳ hất hủi;
Có kỳ tìm kiếm, có kỳ bỏ qua;
Có kỳ cất giữ, có kỳ vứt bỏ;
Có kỳ xé rách, có kỳ vá may;
Có kỳ nín lặng, có kỳ lên tiếng;
Có thời yêu, có thời ghét;
Có thời chiến, có thời bình.
Câu Hỏi Chủ Đề
Có ích lợi gì lâu bền cho người lao công khổ nhọc?
Suy Tư Về Thời Gian
Tôi quan sát những công việc Đức Chúa Trời ban cho loài người để họ làm. Mọi sự Ngài làm đều đúng thời, đúng lúc. Tuy Đức Chúa Trời có đặt vào tâm trí loài người ý niệm về cõi đời đời, cũng không một ai thấu hiểu được từ đầu đến cuối công việc Ngài làm. Vậy tôi nhận thấy tốt nhất cho loài người là vui thỏa và vui hưởng3:12 Nt: “làm điều tốt cho chính mình,” theo lời khuyên trong 2:24 cuộc sống. Hơn nữa, ai nấy hãy ăn, uống, và vui thỏa trong mọi công việc mình làm. Đó là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Tôi nhận thấy mọi sự Đức Chúa Trời làm tồn tại mãi mãi, loài người không thêm bớt được gì cả. Đức Chúa Trời làm như vậy để loài người kính sợ Ngài.
Điều hiện có, đã có rồi;
Điều sẽ có, đã có từ ngàn xưa.
Đức Chúa Trời cho tái diễn3:15 Nt: tìm kiếm những gì đã qua.3:15 Nt: khó hiểu: “Đức Chúa Trời tìm ra người bị đuổi bắt”
Suy Tư Về Sự Bất Công
Ngoài ra, tôi còn nhìn thấy điều này trên đời:
Chính tại chốn công đường, lại có gian ác;
Và chính tại nơi công chính, lại có việc làm bất chính.
Tôi tự nhủ:
“Đức Chúa Trời sẽ xét xử
Cả người công chính lẫn người gian ác;
Vì Ngài ấn định thời kỳ cho mọi sự, mọi việc.”
Tôi tự nhủ: “Đức Chúa Trời thử thách loài người, để cho họ thấy loài người chẳng hơn gì loài thú.” Vì số phận loài người và số phận loài thú chung quy giống nhau: loài người chết, loài thú cũng chết. Cả hai đều là sinh vật có hơi thở. Vậy loài người chẳng hơn gì loài thú. Thật mọi sự đều vô nghĩa, hư ảo. Cả hai3:20 Nt: tất cả đều cùng đi về một nơi: cả hai đều ra từ bụi đất, cả hai đều trở về bụi đất. Nào ai biết được, hoặc hồn người chết bay lên, hoặc hồn loài thú sa xuống đất? Vậy tôi nhận thấy điều tốt nhất cho loài người là vui hưởng những việc mình làm, đó là phần thưởng cho loài người. Vì ai có thể đem người trở về để thấy lại những gì xảy ra sau khi nhắm mắt lìa đời?
Những Vấn Đề Trong Đời Sống
Tôi ngẫm nghĩ về những sự ức hiếp xảy ra trên đời.
Xem kìa! Người bị ức hiếp, nước mắt đầm đìa!
Nhưng không được ai an ủi.
Kẻ ức hiếp cậy quyền hành ức hiếp họ!
Nhưng không ai bênh vực4:1 Nt: an ủi họ.
Vậy tôi mừng cho người chết,
Vì những người đã chết rồi,
Có phước hơn những người hiện vẫn còn sống
Trong cảnh áp bức.
Nhưng người có phước hơn cả hai hạng người kia
Là người chưa sinh ra,
Chưa từng chứng kiến những việc gian ác
Xảy ra trên đời.
Thái Độ Đối Với Việc Làm
Tôi nhận thấy mọi việc con người làm khó nhọc, cách tài năng, chỉ vì lòng ganh đua, rồi cũng qua đi. Quả là vô nghĩa vô nghĩa, hư ảo, giống như đuổi theo luồng gió vậy.
“Kẻ dại ngồi khoanh tay,
Tự gây thiệt hại cho mình.”4:5 Nt: ăn thịt mình
“Tốt hơn là nắm đầy một bàn tay mà nghỉ ngơi, nhàn hạ,
Còn hơn khổ nhọc cho đầy hai tay,
Như thể cố công bắt gió.”
Giá Trị Của Người Bạn
Ngẫm nghĩ sự đời tôi thấy đời vô nghĩa, hư ảo:
Như một người kia sống đơn chiếc,
Không con cái, không anh em,
Thế nhưng cứ lao nhọc không ngừng,
Mắt nhìn của cải không biết chán.
Người chẳng hề tự hỏi4:8 Thêm vào cho rõ nghĩa “Vì ai mà tôi phải lao khổ nhọc nhằn,
Nhịn ăn sung mặc sướng?”
Quả là vô nghĩa, hư ảo,
Một cuộc đời vất vả, lầm than, bi đát.
Hai người hơn một,
Vì làm việc chung có lợi cho cả hai.
Nếu một người ngã,
Có người kia đỡ.
Khổ nỗi cho người đơn độc, khi ngã,
Không ai đỡ người lên!
Cũng vậy, hai người nằm chung thì ấm,
Còn một người làm sao ấm được?
Người đơn độc dễ bị đánh hạ,
Nhưng hai người chung sức chống cự, dễ ai đánh hạ được sao?
Sợi dây bện không dễ gì bứt đứt.
Suy Tư Về Thế Lực Chính Trị
Một người trẻ tuổi nghèo nàn nhưng khôn ngoan, còn hơn một vì vua cao tuổi lại ngu dại, không biết nghe lời khuyên can; Vì người trẻ tuổi từ ngục tù lên làm vua, dù người vốn sinh ra nơi bần hàn trong vương quốc. Tôi nhận thấy mọi người sinh sống trên đời, đều đứng về phía người trẻ tuổi thứ nhì, là người sẽ kế vị ngôi vua. Thần dân dưới quyền vua trẻ tuổi này4:16 Ctd: tất cả những người sống trước thời họ đông vô số. Thế nhưng, các thế hệ đến sau không thán phục người. Thật đó cũng là vô nghĩa, hư ảo, như thể cố công bắt gió!
Giữ Lời Hứa Nguyện
Hãy cẩn trọng khi vào nhà Đức Chúa Trời. Hãy đến gần cung kính lắng nghe hơn là dâng sinh tế như kẻ ngu muội, là kẻ không nhận biết lầm lỗi mình đã phạm.
Đừng vội nói,
Và con cũng đừng hấp tấp,
Thốt lời thề nguyện trước mặt Đức Chúa Trời;
Vì Đức Chúa Trời ở trên trời,
Còn con ở dưới đất;
Vậy con hãy cân nhắc từng lời nói.
Vì nhiều suy tư sinh ra mộng tưởng,
Nhiều lời sinh ra sự dại khờ.
Khi con khấn nguyện với Đức Chúa Trời, hãy vội vã làm trọn điều khấn nguyện, vì kẻ dại không làm vui lòng Ngài. Hãy làm trọn điều con khấn nguyện. Thà đừng khấn nguyện, hơn là khấn hứa mà không làm trọn. Đừng để miệng con gây cho con phạm tội. Đừng nói với thầy tế lễ5:6 Nt: sứ giả “Tôi lầm lỡ khấn nguyện.” Sao con làm cho Đức Chúa Trời nổi giận vì lời khấn nguyện của con đến nỗi Ngài hủy diệt công trình tay con làm? Ở đâu có nhiều mộng mị, đó có nhiều điều hư không, và nhiều lời.5:7 Hy bá không rõ nghĩa Phần con, phải kính sợ Đức Chúa Trời.
Áp Bức Và Bất Công
Khi con thấy có người nghèo khó trong xứ bị áp bức, công lý và lẽ phải bị chà đạp, thì đừng ngạc nhiên, vì người có quyền được người có quyền hơn che chở, và những người cầm quyền luôn bênh vực lẫn nhau. Tuy nhiên, dân cày5:9 Hy bá không rõ nghĩa; có bản dịch: quyền lợi trong cả nước thuộc về người có chức vụ cao, người kiểm soát phần đất ruộng cày cấy cần có vua cai trị thì đất nước mới được thuận lợi mọi bề.
Tiền Bạc Không Mang Lại Hạnh Phúc
Người ham tiền bạc, bao nhiêu tiền bạc cũng không đủ,
Người ham của cải, lợi nhuận mấy cũng chẳng vừa lòng.
Đấy cũng là vô nghĩa, hư ảo.
Của cải càng nhiều,
Càng lắm người ăn.
Người có của được lợi ích gì hơn,
Ngoài niềm vui ngắm nhìn của cải?
Người làm công lao nhọc, dù ăn ít hay nhiều,
Có được giấc ngủ ngon.
Nhưng người giàu có dư dả
Lại lo lắng ngủ không yên.
Tôi thấy một tình cảnh đau thương:
Một người giàu có kia chất chứa của cải, phòng khi bất trắc,
Nhưng gặp chuyện chẳng may, tài sản tiêu tan.
Người có con cái,
Song không còn gì để lại cho con.
Người mở mắt chào đời với hai bàn tay trắng,
Nhắm mắt lìa đời, trắng đôi bàn tay.
Người ra đi, chẳng mang theo được gì
Do công lao khó nhọc mình làm ra.
Đây quả là một tai họa đau thương:
Người vào đời thể nào, cũng sẽ ra đi thể ấy.
Vậy người lao động nhọc nhằn được ích lợi gì bền lâu,
Khi công lao mình bị gió cuốn bay đi?5:16 Nt: người lao động nhọc nhằn cho gió được lợi ích gì lâu dài?
Người lại phải sống suốt đời trong tăm tối,
Gặp nhiều phiền muộn, đau ốm, và bực bội.
Vui Hưởng Sự Sống
Tôi nhận thấy điều tốt đẹp cho mọi người là ăn, uống, và vui hưởng mọi công lao khó nhọc mình làm ra, suốt những năm tháng của cuộc đời mà Đức Chúa Trời đã định vì đó là phần của con người. Hơn nữa, người nào được Đức Chúa Trời ban cho sự giàu có và tài sản, quyền sử dụng tài sản, thì nhận lấy phần mình, và vui hưởng công lao khó nhọc của mình. Đó chính là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Thật người sẽ chẳng lo nghĩ nhiều về những ngày của đời sống mình, vì Đức Chúa Trời ban cho người lòng được an vui.
Bàn Thêm Về Những Vấn Đề Trong Cuộc Sống
Tôi thấy có một tình cảnh bi thương thường hay xảy ra cho loài người sống trên đời.
Đức Chúa Trời ban cho một người kia giàu có, tài sản, và danh vọng đến nỗi người chẳng thiếu một điều gì lòng người mong muốn. Tuy nhiên, Đức Chúa Trời không cho người quyền hưởng thụ. Một người xa lạ hưởng các tài sản ấy. Hoàn cảnh bi thương này quả là khó hiểu. Giả sử có một người kia sinh được cả trăm con cái, cao tuổi thọ, được sống lâu trên đất, nhưng lòng ước muốn vui hưởng những điều tốt lành không được thỏa nguyện, tôi cho rằng một em bé chết vừa lúc lọt lòng mẹ, dù không được chôn cất, còn có phước hơn.
Dù em lặng lẽ vào đời, và ra đi vào cõi tối tăm, tên tuổi em bị bóng tối bao trùm; Dù em chưa hề thấy ánh mặt trời, cũng chưa ý thức được gì, em vẫn được yên nghỉ hơn người cao tuổi. Người dù có sống đến cả hai ngàn năm, nhưng không hưởng được phần phước gì trên đời này, cũng không bằng em bé chết vừa lúc lọt lòng mẹ. Phải chăng rốt cuộc mọi người đều cùng về một chỗ?
Người đời làm lụng khổ nhọc là vì miếng cơm manh áo,
Thế nhưng lòng tham muốn chẳng bao giờ được thỏa nguyện.
Người khôn ngoan được lợi ích gì hơn kẻ dại?
Người nghèo biết cách xử thế, nào có ích chi?
Điều gì mắt thấy
Tốt hơn là mộng ước.
Đây cũng là vô nghĩa, hư ảo,
Như thể cố công bắt gió.
Sức Người Có Hạn
Điều gì hiện có đã sẵn có tên rồi,
Và chúng ta cũng biết rõ thân phận con người;
Loài người không thể tranh biện
Với Đấng6:10 Ctd: người mạnh hơn mình.
Càng nhiều lý lẽ,
Càng thêm rối beng.
Có lợi ích gì lâu bền cho con người?
Vì những ngày của đời người vô nghĩa, trôi qua như bóng, ai biết được điều gì là tốt, lợi ích cho mình? Ai có thể nói cho người biết điều gì sẽ xảy ra, sau khi người nhắm mắt lìa đời?
Điều Tốt Cho Loài Người
Danh thơm tiếng tốt hơn dầu quí giá,
Ngày chết hơn ngày sinh.
Đến nhà tang chế
Hơn đến nhà yến tiệc,
Vì ai rồi cũng phải chết;
Vậy người sống hãy để tâm suy gẫm thân phận mình.
Buồn rầu tốt hơn đùa giỡn,
Vì kinh nghiệm đau buồn mở mang tâm trí.
Người khôn ngoan để tâm nghĩ đến sự chết,
Kẻ ngu dại chỉ nghĩ đến vui chơi.
Nghe người khôn ngoan khuyên dạy
Tốt hơn là nghe tiếng ca hát của kẻ dại khờ,
Vì tiếng cười của kẻ dại
Khác nào tiếng nổ lách tách của gai gốc đốt cháy dưới nồi,
Trống rỗng, không có ý nghĩa gì?
Khi bị ức hiếp, người khôn có thể hóa dại,
Và của hối lộ làm mờ tâm trí.
Kết thúc một việc tốt hơn khởi đầu việc ấy;
Kiên nhẫn hơn kiêu căng.
Đừng vội nóng giận,
Vì cơn giận dữ chờ sẵn trong lòng kẻ dại.
Đừng hỏi: “Sao thời trước tốt hơn thời nay?”
Vì hỏi như vậy là thiếu khôn ngoan.
Sự khôn ngoan quí giá như thừa hưởng gia tài điền sản,
Và đem lại lợi ích lâu dài cho người sống trên đời.7:11 Nt: người thấy ánh mặt trời
Cũng như tiền bạc,
Sự khôn ngoan như bóng che thân,
Nhưng sự hiểu biết của người khôn ngoan có ích lợi lâu dài hơn,
Vì nhờ sự khôn ngoan mà bảo tồn được mạng sống mình.
Hãy suy ngẫm công việc của Đức Chúa Trời;
Vật Ngài bẻ cong
Ai làm thẳng lại được?
Gặp thời thịnh vượng, hãy vui hưởng;
Nhưng khi sa cơ thất thế, hãy suy nghiệm.
Phước hay họa
Đều do Đức Chúa Trời định cái này kế tiếp cái kia,
Loài người không có cớ gì
Phiền trách được Ngài.7:14 Syn và Vg dịch: để loài người không thể phiền trách gì Ngài cả
Sự Khôn Ngoan So Với Sự Công Chính Và Gian Ác
Suốt đời tôi, tôi đã nhìn thấy biết bao nhiêu điều khó hiểu.
Có người công chính, trung tín vâng theo lời Đức Chúa Trời nhưng lại chết yểu;
Cũng có kẻ làm ác, nhưng lại sống lâu.
Có người khuyên: Đừng tỏ ra công chính thái quá,
Cũng đừng tỏ ra quá khôn ngoan.
Sao lại phải chuốc lấy thiệt hại cho mình?
Đừng theo đường gian ác,
Cũng đừng sống dại khờ.
Tại sao phải chết trước kỳ định?
Tốt nhất là tránh tự cho mình là công chính hoặc khôn ngoan,
Và tích cực chống điều gian ác,
Vì người nào kính sợ Đức Chúa Trời sẽ giữ trọn cả hai.7:18 Hy Bá không rõ nghĩa
Một người nhờ khôn ngoan mà có thế lực
Hơn cả mười người cầm quyền trong hội đồng thành phố.
Thật ra, trên đời này, không có một người công chính nào luôn làm điều phải
Và không hề phạm tội.
Vậy, đừng chú tâm đến mọi lời đàm tiếu,
Kẻo con nghe lời đầy tớ mình nguyền rủa.
Vì con tự biết trong lòng rằng
Chính con cũng đã nhiều lần nguyền rủa kẻ khác.
Tôi cậy sự khôn ngoan xét nghiệm mọi điều trên. Tôi tự nhủ:
“Tôi sẽ nhờ các nguyên tắc khôn ngoan tìm được câu giải đáp.”
Nhưng câu giải đáp vẫn còn xa cách tôi.
Mọi việc xảy ra đều sâu xa, huyền nhiệm,
Trí óc con người làm sao thấu triệt được?
Suy Ngẫm Về Loài Người
Tôi lại quyết tâm tìm hiểu, khảo sát, và tra cứu sự khôn ngoan cùng nguyên lý của muôn vật. Tôi nhận ra được gian ác là thiếu sáng suốt và ngu dốt là điên rồ. Tôi thường nhận thấy đàn bà lòng đầy cạm bẫy gây nhiều cay đắng hơn cả sự chết. Tình nàng như bẫy lưới, vòng tay nàng như dây xích. Người nào đẹp lòng Đức Chúa Trời thoát khỏi tay nàng, còn tội nhân rơi vào bẫy nàng. Người Truyền Đạo nói: “Này là điều tôi tìm thấy. Tôi gom góp từng việc một để tìm ra nguyên lý muôn vật.
Tôi chuyên lòng tìm hiểu, nhưng vẫn chưa hiểu được ý nghĩa câu phương ngôn:
‘Trong số ngàn người nam, tôi tìm được một người,
Còn trong số ngàn người nữ tôi chẳng tìm được một ai.’
Này, điều duy nhất tôi tìm thấy,
Ấy là Đức Chúa Trời dựng nên loài người ngay thẳng,
Nhưng chính họ đã nảy sinh ra lắm mưu kế.”
Người Khôn Ngoan Thật
Ai là người khôn ngoan thật?
Ai giải được lý lẽ sự việc?
Sự khôn ngoan làm cho diện mạo tươi sáng,
Và thay đổi được nét mặt khô cứng khó coi.
Phải tuân lệnh vua.8:2 Hy bá có từ “tôi” ở đầu câu, có thể do viết lầm
Vì Đức Chúa Trời có thề hứa sẽ bảo vệ vua.
Chớ vội vã lui ra khỏi mặt vua,
Cũng đừng chần chờ trong lúc tai biến,
Vì vua có quyền làm mọi việc theo điều mình muốn.
Lời phán quyết của vua là tối hậu.
Ai dám chất vấn vua về điều gì vua làm?
Người nào tuân lệnh sẽ không gặp phải nguy khốn,
Người khôn ngoan hiểu biết thời thế và biết phân xử.
Thật vậy, mọi biến cố đều có thời kỳ và duyên cớ.
Tuy nhiên, loài người gặp phải nhiều bối rối ưu phiền.
Vì không ai biết được điều gì sẽ xảy ra,
Nên không ai nói trước được ngày mai.
Không ai có quyền trên hơi thở để cầm giữ hơi thở lại,
Cũng không ai có quyền trên sự chết.
Trong chiến trận, sự chết không miễn trừ ai.
Ngay cả người mưu ác cũng không nhờ mưu ác mình mà được cứu.
Khi tôi đem lòng tìm hiểu mọi việc xảy ra trên đời, tôi nhận thấy kẻ cai trị thường hay hãm hại người bị trị. Bấy giờ tôi thấy kẻ ác chết, được chôn cất linh đình. Nhưng những người công chính ngay trong thành lại bị lãng quên. Đây cũng là một việc hư không. Loài người chú tâm làm ác vì kẻ ác không bị trừng phạt ngay. Và người phạm tội dù làm ác cả trăm lần, vẫn được sống lâu. Tuy nhiên, tôi biết những người kính sợ Đức Chúa Trời sẽ được phước lành, vì họ kính sợ Ngài, còn kẻ ác sẽ không được phước lành, cuộc đời kẻ ác sẽ qua đi như cái bóng, không lâu bền, vì họ không kính sợ Đức Chúa Trời. Có một việc khó hiểu xảy ra trên đời này: có người công chính bị đối xử như thể họ làm ác, lại có kẻ ác được đối xử như thể họ làm điều công chính. Tôi nghĩ đây cũng là một việc khó hiểu. Vậy tôi khuyên mọi người hãy vui thỏa, vì không gì tốt hơn cho loài người trên đời là ăn, uống, và vui thỏa. Đó là những thú vui bù đắp cho công lao khó nhọc suốt những ngày sống trên đời mà Đức Chúa Trời ban cho người. Khi tôi quyết tâm tìm hiểu sự khôn ngoan, ngày đêm không cho mắt ngơi nghỉ, suy nghiệm về công lao khó nhọc trên đời. Tôi xem xét mọi công việc của Đức Chúa Trời, và nhận thấy rằng loài người không thể nào hiểu được những việc xảy ra trên đời. Dù loài người cố tâm tìm kiếm vẫn chẳng hiểu thấu được gì. Ngay cả người khôn ngoan tưởng mình hiểu biết, cũng không hiểu nổi.
Suy Ngẫm Về Số Phận Loài Người
Thật tôi chuyên lòng suy nghiệm mọi điều này về người công chính và người khôn ngoan, cùng công việc họ làm. Thảy đều nằm trong tay Đức Chúa Trời. Loài người không biết được Ngài thương ai hoặc ghét ai tùy ý Ngài. Mọi sự đều như nhau đối với mọi người: cùng một số phận cho người công chính hoặc người gian ác, người thiện, người tinh sạch hoặc người ô uế, người dâng sinh tế hoặc người không dâng.
Những gì xảy đến cho người nhơn đức
Cũng xảy đến cho người phạm tội ác,
Những gì xảy đến cho người thề nguyện
Cũng xảy đến cho người ngại không dám thề nguyện.
Điều đau buồn nhất trong mọi việc xảy ra trên đời, ấy là mọi người đều cùng chung một số phận. Hơn nữa, lòng người đầy gian ác, sự ngu dại ở trong tâm trí họ suốt đời. Rốt cuộc, tất cả đều đi về cõi chết! Nào có ai tránh được? Còn sống là còn hy vọng9:4 Nhiều bản cổ đọc: “Nhưng người nào được kể chung với mọi người sống còn hy vọng” vì “một con chó còn sống hơn con sư tử chết.”
Vì người sống biết mình sẽ chết,
Nhưng người chết chẳng biết gì cả.
Cũng chẳng còn phần thưởng gì cho họ,
Vì họ đã bị chìm vào quên lãng, không còn ai nhớ đến.
Ngay cả tình yêu, lòng ganh ghét,
Tính tranh chấp của họ cũng thảy đều tiêu tan.
Họ chẳng còn phần gì nữa trong mọi việc xảy ra trên đời.
Lời Khuyên
Vậy, hãy vui vẻ nhận lấy thức ăn, hãy uống rượu với lòng hớn hở, vì Đức Chúa Trời thuận cho con làm các việc ấy. Lúc nào cũng ăn mặc như ngày lễ,9:8 Nt: mặc y phục trắng và đừng quên xức dầu thơm trên đầu.
Hãy vui sống với người vợ con yêu quí trọn những ngày trên đời mà Đức Chúa Trời đã ban cho con trên trần thế phù du này. Vì đó là phần của con trong cuộc sống lao khổ nhọc nhằn trên đời này. Bất cứ điều gì con có thể làm được, hãy làm hết sức mình, vì chẳng có việc làm, hoặc suy luận, hoặc tri thức, hay sự khôn ngoan nơi cõi chết, là nơi con đi đến.
Những Bất Ngờ Trong Cuộc Sống
Tôi lại nhận thấy rằng trên đời này:
Không phải lúc nào người chạy nhanh cũng thắng cuộc,
Người mạnh sức cũng thắng trận,
Người khôn ngoan luôn no đủ,
Người thông sáng luôn giàu sang,
Người trí thức cũng được biệt đãi9:11 Ctd: khâm phục, ái mộ
Vì thời điểm và cơ hội xảy đến cho mọi người.
Không ai biết được lúc nào tai họa xảy đến cho mình.
Như cá mắc phải lưới ác nghiệt,
Như chim sa vào bẫy,
Loài người cũng bị nhốt chặt
Trong thời tai họa thình lình ập xuống.
Suy Gẫm Về Sự Khôn Ngoan Và Ngu Dại
Tôi cũng nhận thấy trên đời một sự khôn ngoan thật nổi bật và có ý nghĩa. Một thành nhỏ kia có ít dân cư. Một vua hùng mạnh kéo quân đến vây hãm và xây đắp công sự để tấn công thành. Trong thành có một người khôn ngoan nhưng nghèo, dùng sự khôn ngoan mình giải cứu được thành. Thế nhưng không ai nhắc đến tên người nghèo đó. Vậy tôi tự nhủ: “khôn ngoan hơn sức mạnh.” Tuy nhiên, người khôn ngoan mà nghèo lại bị khinh khi, và lời nói của người không được ai nghe.
Lời lẽ từ tốn của người khôn ngoan có tác dụng hữu hiệu hơn
Tiếng quát tháo của người chỉ huy giữa ba quân dại khờ.
Sự khôn ngoan mạnh hơn vũ khí,
Nhưng một sự sơ suất phá vỡ cả cơ đồ.
Con ruồi chết làm hỏng lọ dầu thơm,
Một chút điên dại làm tổn hại sự khôn ngoan và danh giá.
Lòng người khôn ngoan hướng về điều phải,
Lòng kẻ ngu dại hướng về điều sai trái.
Ngay khi đi ngoài đường phố,
Kẻ ngu dại thiếu trí khôn,
Tỏ cho mọi người biết sự ngu dại của mình.
Nếu người lãnh đạo nổi giận quát tháo,
Chớ vội bỏ đi,
Vì thái độ ôn hòa tháo gỡ được những lỗi lầm nghiêm trọng.
Tôi nhận thấy có một điều tệ hại nghiêm trọng trên đời,
Là sự lầm lỗi phát xuất từ các bậc cầm quyền:
Kẻ khờ dại được cất nhắc lên chức vụ cao,
Còn người giàu sang lại ngồi chỗ thấp hèn.
Tôi cũng thấy nô lệ cưỡi ngựa,
Trong khi các bậc vương hầu đi bộ như nô lệ.
Ai đào hố có thể bị rơi xuống hố,
Ai phá đổ bờ tường có thể bị rắn cắn.
Ai đập đá có thể bị đá đè,
Ai bổ củi có thể bị củi gây thương tích.
Một lưỡi rìu cùn mà không mài dũa bén,
Ắt phải phí nhiều sức,
Nhưng sự khôn ngoan
Giúp ích cho sự thành công.
Nếu bị rắn cắn trước khi yếm,
Thì thầy bùa rắn không còn cần thiết nữa.
Lời nói của người khôn ngoan đem lại lòng kính trọng,
Còn môi miệng kẻ dại gây tai hại cho người.
Kẻ dại khởi đầu bằng lời nói xằng bậy,
Và kết thúc bằng lời lẽ ngông cuồng,
Kẻ dại lắm lời, nói mãi không ngừng.
Nhưng nào ai biết được những gì sẽ xảy ra,
Cũng không ai nói trước được điều gì sẽ xảy ra sau khi mình nhắm mắt lìa đời.
Kẻ dại mệt mỏi vì công việc mình làm
Đến nỗi không biết đường về thành.
Suy Ngẫm Linh Tinh
Khốn cho một quốc gia có vua còn quá trẻ,
Và quan quyền tiệc tùng từ lúc rạng đông!
Phước cho một đất nước có vua thuộc dòng dõi quý tộc,
Các quan quyền ăn uống điều độ,
Cốt để bổ sức, chứ không phải vì say sưa.
Do lười biếng, tay buông xuôi,
Mà nhà dột, cột xiêu.
Bữa ăn ngon làm thỏa dạ,
Rượu giúp cho đời thêm vui,
Nhưng phải có tiền mới có được cả hai.
Đừng nguyền rủa vua, ngay cả trong tâm tư,
Cũng đừng nguyền rủa kẻ giàu, dù ở trong phòng ngủ,
Vì chim trời có thể mang lời nói đi xa,
Và loài có cánh có thể loan truyền tin tức.
Hãy gởi bánh con ăn trên mặt nước;
Sau nhiều ngày, con sẽ tìm thấy lại.
Hãy chia phần con cho bảy, hoặc ngay cả tám người;
Vì con không biết sẽ có tai họa gì xảy ra trên đất.
Sự Hiểu Biết Của Loài Người Có Giới Hạn
Khi mây phủ đầy,
Mưa rơi xuống đất.
Một cây ngã, dù về hướng nam hay hướng bắc,
Cây ngã sẽ nằm ngay chỗ nó ngã.
Ai quan sát chiều gió sẽ không gieo,
Ai nhìn xem hướng mây sẽ không gặt.
Con không hiểu thể nào
Một bào thai trong bụng mẹ nhận sự sống.
Cũng một thể ấy, con không sao hiểu nổi công việc của Đức Chúa Trời,
Là Đấng làm nên muôn loài vạn vật.
Buổi sáng, hãy đi ra gieo giống;
Nhưng buổi chiều, cũng đừng cho tay con nghỉ ngơi.
Vì con không biết hạt giống nào sẽ mọc lên tốt hơn,
Hạt giống gieo buổi sáng hoặc buổi chiều,
Hoặc cả hai đều tốt như nhau.
Lời Khuyên Về Tuổi Trẻ Và Tuổi Già
Ánh sáng thật dễ chịu,
Và mắt được nhìn thấy mặt trời thật vui thỏa làm sao!
Dù sống được bao nhiêu năm,
Hãy vui hưởng những ngày của đời mình,
Nhưng hãy nhớ rằng những ngày đen tối cũng nhiều;
Và tương lai có lắm điều không chắc chắn.
Hỡi người tuổi trẻ, hãy vui hưởng thời niên thiếu,
Lòng con hãy vui mừng trong tuổi thanh xuân!
Hãy bước đi theo sự dẫn dắt của lòng con,
Theo sự nhận xét của mắt con.
Nhưng hãy biết rằng Đức Chúa Trời sẽ phán xét con
Dựa trên mọi điều ấy.
Hãy xua đuổi phiền muộn ra khỏi lòng con,
Và quên đi những nhức nhối của thể xác,
Vì tuổi thanh xuân chóng tàn theo thời gian.
Hãy suy tưởng đến Đấng Tạo Hóa khi còn trong tuổi thanh xuân,
Trước khi những ngày hoạn nạn chưa đến,
Trước những năm mà con không còn thấy vui thỏa nữa;
Trước khi ánh sáng mặt trời, mặt trăng, và các ngôi sao
Trở nên tối tăm,
Và mây lại kéo đến sau cơn mưa;
Khi những kẻ canh gác nhà run rẩy,
Những người mạnh sức cong khom,
Khi những người xay cối dừng lại vì ít người,
Và họ nhìn qua cửa sổ không thấy được nữa;
Khi hai cánh cửa bên đường đóng lại,
Và tiếng cối xay nhẹ dần;
Khi người ta thức giấc với tiếng chim hót,
Và giọng ca, tiếng hát đều nín lặng;
Khi con người e sợ các nơi cao,
Và ngại gặp hiểm nguy ngoài đường phố;
Khi cây hạnh trổ bông,
Cào cào lê lết nặng nề,
Và người ta không còn mơ ước gì nữa.12:5 Nt: cây bạch hoa sai trái. Người xưa dùng trái cây bạch hoa để giúp ăn ngon miệng và cũng để kích thích tình dục
Khi con người đi về nơi ở đời đời của mình,
Và người tang chế than khóc quanh đường phố;
Trước khi dây bạc đứt,
Và chén vàng bể,
Bình vỡ ra bên suối,
Và bánh xe gẫy rời ra bên giếng;
Cát bụi trở về với cát bụi,
Và tâm linh trở về với Đức Chúa Trời là Đấng đã ban nó.
Người Truyền Đạo nói: Thật là vô nghĩa, hư ảo! Hư ảo, vô nghĩa!
Trí người không thể nào hiểu nổi mọi việc xảy ra trên đời.
Kết Luận
Là một nhà hiền triết, Người Truyền Đạo còn tiếp tục dạy dỗ kiến thức cho dân chúng. Ông cân nhắc, nghiên cứu, và hoàn chỉnh nhiều câu châm ngôn. Người Truyền Đạo chuyên tâm tìm kiếm lời lẽ êm tai, tuy nhiên lời lẽ ông viết ra luôn luôn ngay thẳng và chân thật. Lời của người khôn ngoan giống như gậy nhọn của người chăn chiên; những câu châm ngôn sưu tập được giống như đinh đóng cột, do Đấng Chăn Chiên truyền ra.
Hỡi con, hãy cẩn trọng về bất cứ điều gì khác ngoài những lời truyền dạy trên. Sách vở viết ra nhiều, không bao giờ chấm dứt. Và nghiên cứu nhiều khiến thể xác mệt mỏi.
Con đã nghe hết mọi lời khuyên dạy rồi.
Tóm lại,
Hãy kính sợ Đức Chúa Trời, và vâng giữ các điều răn Ngài,
Vì đó là bổn phận của mọi người.
Vì Đức Chúa Trời sẽ xét xử mọi việc,
Dù lành hay dữ,
Kể cả mọi việc kín giấu.
1
Title The words of the Teacher, the son of David, king in Jerusalem:
Introduction: Utter Futility“Futile! Futile!” laments the Teacher,“Absolutely futile! Everything is futile!”
Futility Illustrated from Nature What benefit do people get from all the effort which they expend on earth?
A generation comes and a generation goes, but the earth remains the same through the ages.
The sun rises and the sun sets; it hurries away to a place from which it rises again.
The wind goes to the south and circles around to the north; round and round the wind goes and on its rounds it returns.
All the streams flow into the sea, but the sea is not full, and to the place where the streams flow, there they will flow again.
All this monotony is tiresome; no one can bear to describe it: The eye is never satisfied with seeing, nor is the ear ever content with hearing.
What exists now is what will be, and what has been done is what will be done; there is nothing truly new on earth.
Is there anything about which someone can say,“Look at this! It is new!”? It was already done long ago, before our time.
No one remembers the former events, nor will anyone remember the events that are yet to happen; they will not be remembered by the future generations.
Futility of Secular Accomplishment I, the Teacher, have been king over Israel in Jerusalem.
I decided to carefully and thoroughly examine all that has been accomplished on earth. I concluded: God has given people a burdensome task that keeps them occupied.
I reflected on everything that is accomplished by man on earth, and I concluded: Everything he has accomplished is futile– like chasing the wind!
What is bent cannot be straightened, and what is missing cannot be supplied.
Futility of Secular Wisdom I thought to myself,“I have become much wiser than any of my predecessors who ruled over Jerusalem; I have acquired much wisdom and knowledge.”
So I decided to discern the benefit of wisdom and knowledge over foolish behavior and ideas; however, I concluded that even this endeavor is like trying to chase the wind!
For with great wisdom comes great frustration; whoever increases his knowledge merely increases his heartache.
2
Futility of Self-Indulgent Pleasure I thought to myself,“Come now, I will try self-indulgent pleasure to see if it is worthwhile.” But I found that it also is futile.
I said of partying,“It is folly,” and of self-indulgent pleasure,“It accomplishes nothing!”
I thought deeply about the effects of indulging myself with wine(all the while my mind was guiding me with wisdom) and the effects of behaving foolishly, so that I might discover what is profitable for people to do on earth during the few days of their lives.
Futility of Materialism I increased my possessions: I built houses for myself; I planted vineyards for myself.
I designed royal gardens and parks for myself, and I planted all kinds of fruit trees in them.
I constructed pools of water for myself, to irrigate my grove of flourishing trees.
I purchased male and female slaves, and I owned slaves who were born in my house; I also possessed more livestock– both herds and flocks– than any of my predecessors in Jerusalem.
I also amassed silver and gold for myself, as well as valuable treasures taken from kingdoms and provinces. I acquired male singers and female singers for myself, and what gives a man sensual delight– a harem of beautiful concubines!
So I was far wealthier than all my predecessors in Jerusalem, yet I maintained my objectivity:
I did not restrain myself from getting whatever I wanted; I did not deny myself anything that would bring me pleasure. So all my accomplishments gave me joy; this was my reward for all my effort.
Yet when I reflected on everything I had accomplished and on all the effort that I had expended to accomplish it, I concluded:“All these achievements and possessions are ultimately profitless– like chasing the wind! There is nothing gained from them on earth.”
Wisdom is Better than Folly Next, I decided to consider wisdom, as well as foolish behavior and ideas. For what more can the king’s successor do than what the king has already done?
I realized that wisdom is preferable to folly, just as light is preferable to darkness:
The wise man can see where he is going, but the fool walks in darkness. Yet I also realized that the same fate happens to them both.
So I thought to myself,“The fate of the fool will happen even to me! Then what did I gain by becoming so excessively wise?” So I lamented to myself,“The benefits of wisdom are ultimately meaningless!”
For the wise man, like the fool, will not be remembered for very long, because in the days to come, both will already have been forgotten. Alas, the wise man dies– just like the fool!
So I loathed life because what happens on earth seems awful to me; for all the benefits of wisdom are futile– like chasing the wind.
Futility of Being a Workaholic So I loathed all the fruit of my effort, for which I worked so hard on earth, because I must leave it behind in the hands of my successor.
Who knows if he will be a wise man or a fool? Yet he will be master over all the fruit of my labor for which I worked so wisely on earth! This also is futile!
So I began to despair about all the fruit of my labor for which I worked so hard on earth.
For a man may do his work with wisdom, knowledge, and skill; however, he must hand over the fruit of his labor as an inheritance to someone else who did not work for it. This also is futile, and an awful injustice!
Painful Days and Restless Nights What does a man acquire from all his labor and from the anxiety that accompanies his toil on earth?
For all day long his work produces pain and frustration, and even at night his mind cannot relax! This also is futile!
Enjoy Work and its Benefits There is nothing better for people than to eat and drink, and to find enjoyment in their work. I also perceived that this ability to find enjoyment comes from God.
For no one can eat and drink or experience joy apart from him.
For to the one who pleases him, God gives wisdom, knowledge, and joy, but to the sinner, he gives the task of amassing wealth– only to give it to the one who pleases God. This task of the wicked is futile– like chasing the wind!
3
A Time for All Events in Life For everything there is an appointed time, and an appropriate time for every activity on earth:
A time to be born, and a time to die; a time to plant, and a time to uproot what was planted;
A time to kill, and a time to heal; a time to break down, and a time to build up;
A time to weep, and a time to laugh; a time to mourn, and a time to dance.
A time to throw away stones, and a time to gather stones; a time to embrace, and a time to refrain from embracing;
A time to search, and a time to give something up as lost; a time to keep, and a time to throw away;
A time to rip, and a time to sew; a time to keep silent, and a time to speak.
A time to love, and a time to hate; a time for war, and a time for peace.
Man is Ignorant of God’s Timing What benefit can a worker gain from his toil?
I have observed the burden that God has given to people to keep them occupied.
God has made everything fit beautifully in its appropriate time, but he has also placed ignorance in the human heart so that people cannot discover what God has ordained, from the beginning to the end of their lives.
Enjoy Life in the Present I have concluded that there is nothing better for people than to be happy and to enjoy themselves as long as they live,
and also that everyone should eat and drink, and find enjoyment in all his toil, for these things are a gift from God.
God’s Sovereignty I also know that whatever God does will endure forever; nothing can be added to it, and nothing taken away from it. God has made it this way, so that men will fear him.
Whatever exists now has already been, and whatever will be has already been; for God will seek to do again what has occurred in the past.
The Problem of Injustice and Oppression I saw something else on earth: In the place of justice, there was wickedness, and in the place of fairness, there was wickedness.
I thought to myself,“God will judge both the righteous and the wicked; for there is an appropriate time for every activity, and there is a time of judgment for every deed.
I also thought to myself,“It is for the sake of people, so God can clearly show them that they are like animals.
For the fate of humans and the fate of animals are the same: As one dies, so dies the other; both have the same breath. There is no advantage for humans over animals, for both are fleeting.
Both go to the same place, both come from the dust, and to dust both return.
Who really knows if the human spirit ascends upward, and the animal’s spirit descends into the earth?
So I perceived there is nothing better than for people to enjoy their work, because that is their reward; for who can show them what the future holds?
4
Evil Oppression on Earth So I again considered all the oppression that continually occurs on earth. This is what I saw: The oppressed were in tears, but no one was comforting them; no one delivers them from the power of their oppressors.
So I considered those who are dead and gone more fortunate than those who are still alive.
But better than both is the one who has not been born and has not seen the evil things that are done on earth.
Labor Motivated by Envy Then I considered all the skillful work that is done: Surely it is nothing more than competition between one person and another. This also is profitless– like chasing the wind.
The fool folds his hands and does no work, so he has nothing to eat but his own flesh.
Better is one handful with some rest than two hands full of toil and chasing the wind.
Labor Motivated by Greed So I again considered another futile thing on earth:
A man who is all alone with no companion, he has no children nor siblings; yet there is no end to all his toil, and he is never satisfied with riches. He laments,“For whom am I toiling and depriving myself of pleasure?” This also is futile and a burdensome task!
Labor is Beneficial When Its Rewards Are Shared Two people are better than one, because they can reap more benefit from their labor.
For if they fall, one will help his companion up, but pity the person who falls down and has no one to help him up.
Furthermore, if two lie down together, they can keep each other warm, but how can one person keep warm by himself?
Although an assailant may overpower one person, two can withstand him. Moreover, a three-stranded cord is not quickly broken.
Labor Motivated by Prestige-Seeking A poor but wise youth is better than an old and foolish king who no longer knows how to receive advice.
For he came out of prison to become king, even though he had been born poor in what would become his kingdom.
I considered all the living who walk on earth, as well as the successor who would arise in his place.
There is no end to all the people nor to the past generations, yet future generations will not rejoice in him. This also is profitless and like chasing the wind.
5
Rash Vows(4:17) Be careful what you do when you go to the temple of God; draw near to listen rather than to offer a sacrifice like fools, for they do not realize that they are doing wrong.
(5:1) Do not be rash with your mouth or hasty in your heart to bring up a matter before God, for God is in heaven and you are on earth! Therefore, let your words be few.
Just as dreams come when there are many cares, so the rash vow of a fool occurs when there are many words.
When you make a vow to God, do not delay in paying it. For God takes no pleasure in fools: Pay what you vow!
It is better for you not to vow than to vow and not pay it.
Do not let your mouth cause you to sin, and do not tell the priest,“It was a mistake!” Why make God angry at you so that he would destroy the work of your hands?”
Just as there is futility in many dreams, so also in many words. Therefore, fear God!
Government Corruption If you see the extortion of the poor, or the perversion of justice and fairness in the government, do not be astonished by the matter. For the high official is watched by a higher official, and there are higher ones over them!
The produce of the land is seized by all of them, even the king is served by the fields.
Covetousness The one who loves money will never be satisfied with money, he who loves wealth will never be satisfied with his income. This also is futile.
When someone’s prosperity increases, those who consume it also increase; so what does its owner gain, except that he gets to see it with his eyes?
The sleep of the laborer is pleasant– whether he eats little or much– but the wealth of the rich will not allow him to sleep.
Materialism Thwarts Enjoyment of Life Here is a misfortune on earth that I have seen: Wealth hoarded by its owner to his own misery.
Then that wealth was lost through bad luck; although he fathered a son, he has nothing left to give him.
Just as he came forth from his mother’s womb, naked will he return as he came, and he will take nothing in his hand that he may carry away from his toil.
This is another misfortune: Just as he came, so will he go. What did he gain from toiling for the wind?
Surely, he ate in darkness every day of his life, and he suffered greatly with sickness and anger.
Enjoy the Fruit of Your Labor I have seen personally what is the only beneficial and appropriate course of action for people: to eat and drink, and find enjoyment in all their hard work on earth during the few days of their life which God has given them, for this is their reward.
To every man whom God has given wealth, and possessions, he has also given him the ability to eat from them, to receive his reward and to find enjoyment in his toil; these things are the gift of God.
For he does not think much about the fleeting days of his life because God keeps him preoccupied with the joy he derives from his activity.
6
Not Everyone Enjoys Life Here is another misfortune that I have seen on earth, and it weighs heavily on people:
God gives a man riches, property, and wealth so that he lacks nothing that his heart desires, yet God does not enable him to enjoy the fruit of his labor– instead, someone else enjoys it! This is fruitless and a grave misfortune.
Even if a man fathers a hundred children and lives many years– even if he lives a long, long time, but cannot enjoy his prosperity– even if he were to live forever– I would say,“A stillborn child is better off than he is!”
Though the stillborn child came into the world for no reason and departed into darkness, though its name is shrouded in darkness,
though it never saw the light of day nor knew anything, yet it has more rest than that man–
if he should live a thousand years twice, yet does not enjoy his prosperity. For both of them die!
All of man’s labor is for nothing more than to fill his stomach– yet his appetite is never satisfied!
So what advantage does a wise man have over a fool? And what advantage does a pauper gain by knowing how to survive?
It is better to be content with what the eyes can see than for one’s heart always to crave more. This continual longing is futile– like chasing the wind.
The Futile Way Life Works Whatever has happened was foreordained, and what happens to a person was also foreknown. It is useless for him to argue with God about his fate because God is more powerful than he is.
The more one argues with words, the less he accomplishes. How does that benefit him?
For no one knows what is best for a person during his life– during the few days of his fleeting life– for they pass away like a shadow. Nor can anyone tell him what the future will hold for him on earth.
7
Life is Brief and Death is Certain! A good reputation is better than precious perfume; likewise, the day of one’s death is better than the day of one’s birth.
It is better to go to a funeral than a feast. For death is the destiny of every person, and the living should take this to heart.
Sorrow is better than laughter, because sober reflection is good for the heart.
The heart of the wise is in the house of mourning, but the heart of fools is in the house of merrymaking.
Frivolous Living Versus Wisdom It is better for a person to receive a rebuke from those who are wise than to listen to the song of fools.
For like the crackling of quick-burning thorns under a cooking pot, so is the laughter of the fool. This kind of folly also is useless.
Human Wisdom Overturned by Adversity Surely oppression can turn a wise person into a fool; likewise, a bribe corrupts the heart.
The end of a matter is better than its beginning; likewise, patience is better than pride.
Do not let yourself be quickly provoked, for anger resides in the lap of fools.
Do not say,“Why were the old days better than these days?” for it is not wise to ask that.
Wisdom Can Lengthen One’s Life Wisdom, like an inheritance, is a good thing; it benefits those who see the light of day.
For wisdom provides protection, just as money provides protection. But the advantage of knowledge is this: Wisdom preserves the life of its owner.
Wisdom Acknowledges God’s Orchestration of Life Consider the work of God: For who can make straight what he has bent?
In times of prosperity be joyful, but in times of adversity consider this: God has made one as well as the other, so that no one can discover what the future holds.
Exceptions to the Law of Retribution During the days of my fleeting life I have seen both of these things: Sometimes a righteous person dies prematurely in spite of his righteousness, and sometimes a wicked person lives long in spite of his evil deeds.
So do not be excessively righteous or excessively wise; otherwise you might be disappointed.
Do not be excessively wicked and do not be a fool; otherwise you might die before your time.
It is best to take hold of one warning without letting go of the other warning; for the one who fears God will follow both warnings.
Wisdom Needed Because No One is Truly Righteous Wisdom gives a wise person more protection than ten rulers in a city.
For there is not one truly righteous person on the earth who continually does good and never sins.
Also, do not pay attention to everything that people say; otherwise, you might even hear your servant cursing you.
For you know in your own heart that you also have cursed others many times.
Human Wisdom is Limited I have examined all this by wisdom; I said,“I am determined to comprehend this”– but it was beyond my grasp.
Whatever has happened is beyond human understanding; it is far deeper than anyone can fathom.
True Righteousness and Wisdom Are Virtually Nonexistent I tried to understand, examine, and comprehend the role of wisdom in the scheme of things, and to understand the stupidity of wickedness and the insanity of folly.
I discovered this: More bitter than death is the kind of woman who is like a hunter’s snare; her heart is like a hunter’s net and her hands are like prison chains. The man who pleases God escapes her, but the sinner is captured by her.
The Teacher says: I discovered this while trying to discover the scheme of things, item by item.
What I have continually sought, I have not found; I have found only one upright man among a thousand, but I have not found one upright woman among all of them.
This alone have I discovered: God made humankind upright, but they have sought many evil schemes.
8
Human Government Demonstrates Limitations of Wisdom Who is a wise person? Who knows the solution to a problem? A person’s wisdom brightens his appearance, and softens his harsh countenance.
Obey the king’s command, because you took an oath before God to be loyal to him.
Do not rush out of the king’s presence in haste– do not delay when the matter is unpleasant, for he can do whatever he pleases.
Surely the king’s authority is absolute; no one can say to him,“What are you doing?”
Whoever obeys his command will not experience harm, and a wise person knows the proper time and procedure.
For there is a proper time and procedure for every matter, for the oppression of the king is severe upon his victim.
Surely no one knows the future, and no one can tell another person what will happen.
Just as no one has power over the wind to restrain it, so no one has power over the day of his death. Just as no one can be discharged during the battle, so wickedness cannot rescue the wicked.
While applying my mind to everything that happens in this world, I have seen all this: Sometimes one person dominates other people to their harm.
Contradictions to the Law of Retribution Not only that, but I have seen the wicked approaching and entering the temple, and as they left the holy temple, they boasted in the city that they had done so. This also is an enigma.
When a sentence is not executed at once against a crime, the human heart is encouraged to do evil.
Even though a sinner might commit a hundred crimes and still live a long time, yet I know that it will go well with God-fearing people– for they stand in fear before him.
But it will not go well with the wicked, nor will they prolong their days like a shadow, because they do not stand in fear before God.
Here is another enigma that occurs on earth: Sometimes there are righteous people who get what the wicked deserve, and sometimes there are wicked people who get what the righteous deserve. I said,“This also is an enigma.”
Enjoy Life In Spite of Its Injustices So I recommend the enjoyment of life, for there is nothing better on earth for a person to do except to eat, drink, and enjoy life. So joy will accompany him in his toil during the days of his life which God gives him on earth.
Limitations of Human Wisdom When I tried to gain wisdom and to observe the activity on earth– even though it prevents anyone from sleeping day or night–
then I discerned all that God has done: No one really comprehends what happens on earth. Despite all human efforts to discover it, no one can ever grasp it. Even if a wise person claimed that he understood, he would not really comprehend it.
9
Everyone Will Die So I reflected on all this, attempting to clear it all up. I concluded that the righteous and the wise, as well as their works, are in the hand of God; whether a person will be loved or hated– no one knows what lies ahead.
Everyone shares the same fate– the righteous and the wicked, the good and the bad, the ceremonially clean and unclean, those who offer sacrifices and those who do not. What happens to the good person, also happens to the sinner; what happens to those who make vows, also happens to those who are afraid to make vows.
This is the unfortunate fact about everything that happens on earth: the same fate awaits everyone. In addition to this, the hearts of all people are full of evil, and there is folly in their hearts during their lives– then they die.
Better to Be Poor but Alive than Rich but Dead But whoever is among the living has hope; a live dog is better than a dead lion.
For the living know that they will die, but the dead do not know anything; they have no further reward– and even the memory of them disappears.
What they loved, as well as what they hated and envied, perished long ago, and they no longer have a part in anything that happens on earth.
Life is Brief, so Cherish its Joys Go, eat your food with joy, and drink your wine with a happy heart, because God has already approved your works.
Let your clothes always be white, and do not spare precious ointment on your head.
Enjoy life with your beloved wife during all the days of your fleeting life that God has given you on earth during all your fleeting days; for that is your reward in life and in your burdensome work on earth.
Whatever you find to do with your hands, do it with all your might, because there is neither work nor planning nor knowledge nor wisdom in the grave, the place where you will eventually go.
Wisdom Cannot Protect against Seemingly Chance Events Again, I observed this on the earth: the race is not always won by the swiftest, the battle is not always won by the strongest; prosperity does not always belong to those who are the wisest, wealth does not always belong to those who are the most discerning, nor does success always come to those with the most knowledge– for time and chance may overcome them all.
Surely, no one knows his appointed time! Like fish that are caught in a deadly net, and like birds that are caught in a snare– just like them, all people are ensnared at an unfortunate time that falls upon them suddenly.
Most People Are Not Receptive to Wise Counsel This is what I also observed about wisdom on earth, and it is a great burden to me:
There was once a small city with a few men in it, and a mighty king attacked it, besieging it and building strong siege works against it.
However, a poor but wise man lived in the city, and he could have delivered the city by his wisdom, but no one listened to that poor man.
So I concluded that wisdom is better than might, but a poor man’s wisdom is despised; no one ever listens to his advice.
Wisdom versus Fools, Sin, and Folly The words of the wise are heard in quiet, more than the shouting of a ruler is heard among fools.
Wisdom is better than weapons of war, but one sinner can destroy much that is good.
10
One dead fly makes the perfumer’s ointment give off a rancid stench, so a little folly can outweigh much wisdom.
Wisdom Can Be Nullified By the Caprice of Rulers A wise person’s good sense protects him, but a fool’s lack of sense leaves him vulnerable.
Even when a fool walks along the road he lacks sense, and shows everyone what a fool he is.
If the anger of the ruler flares up against you, do not resign from your position, for a calm response can undo great offenses.
I have seen another misfortune on the earth: It is an error a ruler makes.
Fools are placed in many positions of authority, while wealthy men sit in lowly positions.
I have seen slaves on horseback and princes walking on foot like slaves.
Wisdom is Needed to Avert Dangers in Everyday Life One who digs a pit may fall into it, and one who breaks through a wall may be bitten by a snake.
One who quarries stones may be injured by them; one who splits logs may be endangered by them.
If an iron axhead is blunt and a workman does not sharpen its edge, he must exert a great deal of effort; so wisdom has the advantage of giving success.
If the snake should bite before it is charmed, the snake charmer is in trouble.
Words and Works of Wise Men and Fools The words of a wise person win him favor, but the words of a fool are self-destructive.
At the beginning his words are foolish and at the end his talk is wicked madness,
yet a fool keeps on babbling. No one knows what will happen; who can tell him what will happen in the future?
The toil of a stupid fool wears him out, because he does not even know the way to the city.
The Problem with Foolish Rulers Woe to you, O land, when your king is childish, and your princes feast in the morning!
Blessed are you, O land, when your king is the son of nobility, and your princes feast at the proper time– with self-control and not in drunkenness.
Because of laziness the roof caves in, and because of idle hands the house leaks.
Feasts are made for laughter, and wine makes life merry, but money is the answer for everything.
Do not curse a king even in your thoughts, and do not curse the rich while in your bedroom; for a bird might report what you are thinking, or some winged creature might repeat your words.
11
Ignorance of the Future Demands Diligence in the Present Send your grain overseas, for after many days you will get a return.
Divide your merchandise among seven or even eight investments, for you do not know what calamity may happen on earth.
If the clouds are full of rain, they will empty themselves on the earth, and whether a tree falls to the south or to the north, the tree will lie wherever it falls.
He who watches the wind will not sow, and he who observes the clouds will not reap.
Just as you do not know the path of the wind, or how the bones form in the womb of a pregnant woman, so you do not know the work of God who makes everything.
Sow your seed in the morning, and do not stop working until the evening; for you do not know which activity will succeed– whether this one or that one, or whether both will prosper equally.
Life Should Be Enjoyed Because Death is Inevitable Light is sweet, and it is pleasant for a person to see the sun.
So, if a man lives many years, let him rejoice in them all, but let him remember that the days of darkness will be many– all that is about to come is obscure.
Enjoy Life to the Fullest under the Fear of God Rejoice, young man, while you are young, and let your heart cheer you in the days of your youth. Follow the impulses of your heart and the desires of your eyes, but know that God will judge your motives and actions.
Banish emotional stress from your mind. and put away pain from your body; for youth and the prime of life are fleeting.
12
Fear God Now Because Old Age and Death Come Quickly So remember your Creator in the days of your youth– before the difficult days come, and the years draw near when you will say,“I have no pleasure in them”;
before the sun and the light of the moon and the stars grow dark, and the clouds disappear after the rain;
when those who keep watch over the house begin to tremble, and the virile men begin to stoop over, and the grinders begin to cease because they grow few, and those who look through the windows grow dim,
and the doors along the street are shut; when the sound of the grinding mill grows low, and one is awakened by the sound of a bird, and all their songs grow faint,
and they are afraid of heights and the dangers in the street; the almond blossoms grow white, and the grasshopper drags itself along, and the caper berry shrivels up– because man goes to his eternal home, and the mourners go about in the streets–
before the silver cord is removed, or the golden bowl is broken, or the pitcher is shattered at the well, or the water wheel is broken at the cistern–
and the dust returns to the earth as it was, and the life’s breath returns to God who gave it.
Concluding Refrain: Qoheleth Restates His Thesis“Absolutely futile!” laments the Teacher,“All of these things are futile!”
Concluding Epilogue: Qoheleth’s Advice is Wise Not only was the Teacher wise, but he also taught knowledge to the people; he carefully evaluated and arranged many proverbs.
The Teacher sought to find delightful words, and to write accurately truthful sayings.
The words of the sages are like prods, and the collected sayings are like firmly fixed nails; they are given by one shepherd.
Concluding Exhortation: Fear God and Obey His Commands! Be warned, my son, of anything in addition to them. There is no end to the making of many books, and much study is exhausting to the body.
Having heard everything, I have reached this conclusion: Fear God and keep his commandments, because this is the whole duty of man.
For God will evaluate every deed, including every secret thing, whether good or evil.